Naturalne jest, że żyjące w grupach zwierzęta komunikują się między sobą. Nie inaczej jest z człowiekiem, który niewątpliwie stanowi istotę społeczną. Podejmuje się więc różnych form komunikacji w różnych celach.
Należy jednak zauważyć, że w obrębie tej potrzeby i kompetencji, jaką jest komunikacja pojawiają się różnice między ludźmi. Część osób porozumiewa się sprawnie i bezproblemowo, elastycznie dopasowując styl rozmowy do specyfiki sytuacji. Te osoby jednocześnie często odczuwają większą potrzebę obcowania i wymiany informacji z innymi ludźmi, dobrze czują się w grupach i podejmują społeczne zawody. Istnieje także grono osób, których kompetencje komunikacyjne są słabiej rozwinięte lub które w mniejszym stopniu potrzebują kontaktu międzyludzkiego. Pomimo tych różnic indywidualnych niewątpliwie warto kształtować i rozwijać kompetencje komunikacyjne gdyż ułatwiają nam one osiąganie różnych celów, także społecznych i zawodowych.
Komunikacja przybiera (najczęściej jednocześnie) dwie formy: werbalna i niewerbalną. Postać werbalna oznacza oczywiście zastosowanie mowy. Poza samą treścią istotne są w niej także takie czynniki jak płynność mówienia i modulacja głosu. Liczy się więc nie tylko to, co mówimy, ale też w jaki sposób mówimy.
Komunikacja niewerbalna, nazywana także mową ciała, obejmuje cały szereg pozawerbalnych komunikatów, nadawanych przez ludzi. Należą do nich takie elementy jak mimika (wyraz twarzy), pantomimika (gestykulacja), związane z mową czynniki paralingwistyczne (ton głosu i tempo mowy), a także ruchy oczu i źrenic oraz postawa ciała.
Ciekawym aspektem komunikacji niewerbalnej jest proksemika, opisujące tzw. strefy dystansu komunikacyjnego (proksemicznego). Krótko mówiąc, proksemika mówi o tym, jak człowiek wykorzystuje przestrzeń w procesie komunikowania społecznego. Kiedy znajdujemy się w grupie, bardzo dużo o wzajemnych w niej relacjach i celach mówi to, w jakiej odległości od siebie i konfiguracji znajdują się członkowie grupy.
W literaturze fachowej opisuje się podział odległości na te, które znajdują się w strefach: intymnej, osobistej, społecznej i publicznej. Warto jednak zauważyć, że proksemika jest czynnikiem komunikacyjnej, który podlega silnemu kształtowaniu pod wpływem czynników kulturowych. Dlatego Amerykanin może niechcący naruszyć zdecydowanie szerszą od jego strefy, strefę intymną Japończyka. Jednocześnie granice strefy intymnej ulegają przesunięciu w specyficznych sytuacjach, jak np. przejazd zatłoczonym autobusem komunikacji miejskiej.
O istnieniu procesu komunikacyjnego mówimy, gdy pojawiają się trzy jego podstawowe elementy. Dwa z nich to obecność dwóch uczestników: nadawcy, czyli osoby, która przesyła określoną informację oraz odbiorcy, czyli osoby, do której informacja jest kierowana. Trzeci element to kod, czyli sposób przekazu danej informacji. Ludzie, komunikując, mogą posługiwać się słowem, ale też obrazem lub gestem.
Celem komunikacji jest przekazanie znaczenia w taki sposób, aby odebrany przekaz był zgodny z intencjami nadawcy. Jak wiadomo, nie zawsze jest to takie łatwe, szczególnie jeśli mówimy jedno, a nasza postawa i gestykulacja zdradza prawdziwą intencję. Dlatego przede wszystkim, zadbajmy o to, aby nasz przekaz był szczery i zgodny z naszymi realnymi przekonaniami.
