Zazwyczaj motywacja wiąże się z czymś pozytywnym, korzystnym, z powodu mobilizowania człowieka i jego sił – zwłaszcza w sytuacji zaistnienia warunków, które sprzyjają jego funkcjonowaniu. W skład motywacji wchodzi wszystko to, co w psychologicznej, fizycznej i werbalnej płaszczyźnie może nakłonić człowieka do reakcji poprzez działanie. Jest to zatem pojęcie wieloznaczne, wpływające na różne rodzaje zachowań.
Istota motywacji
W pierwszym odcinku naszego cyklu chcemy pochylić się nad tym, czym właściwie jest motywacja. Specjaliści określają ją, jako stan gotowości do konkretnego działania, który został pobudzony za pomocą potrzeby. Składa się na nią zespól określonych procesów fizjologicznych i psychicznych, który determinuje podłoże zachowań i zmian, jakie w nich zachodzą. Słowo „motywacja” pochodzi z języka łacińskiego od wyrazu „movedo” oraz „movere”, oznaczających „popychanie”, „dźwiganie” czy „wprawianie w ruch”. Termin powstał dzięki połączeniu dwóch wyrazów „motyw” i „akcja”, co sugeruje, iż aby działanie zostało podjęte, konieczny jest cel.
Motywowanie polega zatem na celowym oddziaływaniu na zachowanie ludzi i może być prowadzone w różnoraki sposób.
Motywacja jest procesem bardziej złożonym, w skład którego wchodzi:
- rozpoznawanie celów,
- dokonywanie wyborów,
- określenie potrzeb,
- motywy (czyli bodźce).
To one inspirują ludzkie działanie, jak również kryją się za każdym postepowaniem człowieka. Inaczej mówiąc, stanowią one wewnętrzną podnietę, jaka skłania ludzi do działania w każdej sferze ich życia. U ich podstaw leżą właśnie potrzeby, warunkujące ludzkie zachowanie, jakie prowadzi do ich zaspokojenia.
Wpływ motywacji na zachowanie człowieka
Ów wpływ może być pozytywny lecz może być również niemożliwy do zaakceptowania przez określoną osobę, rodzinę czy pracodawcę, a nawet przez całe społeczeństwo. Motywacja ma także związek z ludzkimi doświadczeniami, ponieważ, jak powszechnie wiadomo, człowiek uczy się całe życie. Motywacji nie sposób rozumieć kompleksowo. Najłatwiejsze do zauważenia są te jej efekty, które przybierają formę modyfikacji elementów, takich jak zmiana zachowań jednostki, zwłaszcza wobec konkretnych sytuacji czy pod wpływem konkretnych bodźców. Z kolei jeśli człowiek ma zostać zmotywowany, musi być przeświadczony o użyteczności i wartości celu.
Motywacja w pracy
Motywacja do pracy jest zależna od szeregu czynników, jak:
- zdrowie,
- potrzeby,
- sytuacja rodzinna
- ambicje,
- ilość obowiązków
- relacje z innymi pracownikami
a więc oczywiście nie każdy pracownik wykazuje takie samo napięcie motywacyjne.
Z kolei w sytuacji, w jakiej motywacja nie występuje wcale, jest przez pracowników odbierana w sposób jednoznacznie negatywny i wiąże się z ogólnym poczuciem bezsensu egzystencji.
Motywowanie pracowników musi spełniać ściśle określone funkcje, a zatem stymulującą, integrującą, informacyjną oraz oceniającą. Funkcja stymulująca posiada pierwotny charakter i jest rezultatem samej istoty motywowania. Jej spełnienie jest uzależnione od tego, jakie profity osiąga pracownik wyróżniający się dobrą pracą. Integrująca funkcja polega na wykreowaniu pozytywnej atmosfery oraz klimatu pracy, jaki nie wykazuje negatywnych elementów, a więc przykładowo niezdrowej rywalizacji, zawiści czy wzajemnego oskarżania. Funkcja oceniająca działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego, gdzie pracownicy przekazują przełożonym informacje o swojej satysfakcji. Pracodawcy mogą wtedy stwierdzić, czy działania pracowników są zgodne z wyznaczonymi dla nich celami.
Jak już wspomniano, bodźce motywacyjne muszą być pozytywne i negatywne, winny być zróżnicowane i mieć różną częstotliwość, co wiąże się z odpowiednim modelowaniem motywacji.
