Wiadomo, że odmawianie dla nikogo nie jest przyjemne. Czasami wręcz powiedzenie jasno „nie” jest sporą trudnością, zwłaszcza dla osób mających problem z asertywnością. Niemal wszyscy znamy sytuacje, w których wewnętrznie czujemy bardzo silny sprzeciw, słysząc czyjąś prośbę. Mówimy sobie „w głowie”, że nie ma szans, nigdy się na to nie zgodzę, podczas gdy z naszych ust wychodzi jedynie „zastanowię się” bądź „porozmawiamy później”. Boimy się odmawiać wprost, nie chcąc urazić rozmówcy, czy też w trosce o pozytywne relacje z drugą osobą. Czasem wręcz nie odmawiamy, potulnie spełniając prośbę i wyrzucając to sobie w duchu. Warto jednak nauczyć się odmawiania – czytaj artykuł i poznaj z nami kluczowe zasady odmawiania. Zapraszamy również na szkolenia z zakresu komunikacji i asertywności z logiem “Warto Szkolić”.
Masz prawo odmówić. Nawet bez podania powodu
Wiele osób odmawiając, odczuwa też silne poczucie winy. Warto pamiętać, że odmawianie nie jest niczym złym. Każdy człowiek jest jednostką autonomiczną, mającą prawo do podejmowania własnych decyzji, zgodnych z własnymi zasadami czy odczuciami. Mamy też prawo odmawiać bez podawania powodu. To nasz komfort jest najważniejszy, mimo negatywnych reakcji innych (oczywiście mamy tu na myśli wyważone relacje – nie mówimy o skrajnościach, czyli o osobach, które prawie zawsze są „na nie”).
Co więcej, większość osób, jeżeli już odmówi, niepotrzebnie się tłumaczy – nierzadko używając zmyślonych historii „chciałbym, ale niestety jestem umówiony”, „z chęcią bym ci pomogła/pomógł, ale odwiedza mnie dziś rodzina”. Jest to strategia, która ma za zadanie wyeliminować wcześniejsze poczucie winy oraz zapewnić rozmówcę, że wcale nie odmawiamy. My jedynie nie mamy możliwości wykonania jego prośby.
Jak więc skutecznie odmawiać innym i w dodatku czuć się z tym dobrze? Czytajcie dalej i poznajcie najważniejsze zasady odmawiania.
Zasady odmawiania: asertywność, autentyczność, precyzja!
1. Asertywność
Ćwicz asertywność – czyli umiejętność wyrażania własnego zdania, nie urażając innych. Tyczy się to także sposobu odmawiania. Można zawsze zamiast rzucenia „nie ma mowy”, powiedzieć łagodniej „przykro mi, nie mam teraz ochoty”, „niestety nie pomogę ci w tym”. Asertywność to oczywiście pojęcie bardzo szerokie, jednakże w tym artykule skupimy się wyłącznie na asertywności w kontekście odmawiania innym. Poniżej pozostałe zasady odmawiania.
2. Nie podawaj fałszywych powodów
Jak już pisaliśmy wyżej – korzystanie z nieprawdziwych wymówek nie jest dobrą strategią. Kłamstwo ma zawsze krótkie nogi. Gdy twój rozmówca odkryje nieprawdziwość podanych powodów, będzie uważał daną osobę za niegodną zaufania i nieszczerą – a to jest o wiele bardziej negatywna konsekwencja, niż krótka irytacja związana z odpowiedzią odmowną. Co więcej, nawet jak następnym razem powód będzie prawdziwy, to są bardzo małe szanse, że ktokolwiek w niego uwierzy. Dlatego doradzamy – podawanie powodu jest bardzo dobrą strategią, ale wyłącznie wtedy, gdy jest on w stu procentach zgodny z prawdą.
3. Ćwicz, ćwicz i jeszcze raz ćwicz
Na pierwszy rzut oka może się to wydać głupie, jednak jeżeli masz problem z odmawianiem, nie bój się poprosić o pomoc najbliższych. Z ich pomocą możesz przećwiczyć scenariusze, które pojawiają się najczęściej i odmawiać na różne sposoby. Najbliżsi z pewnością wesprą cię i szczerze powiedzą jaką reakcję/odczucie wywołała w nich dana wersja odmowy. Będziesz czuł się także pewniej, gdy któraś z podanych sytuacji wystąpi podczas rozmowy z dalszymi znajomymi lub obcymi osobami. Warto powtarzać te ćwiczenia do czasu, gdy nie nauczysz się swobodnie i bez wyrzutów sumienia mówić „nie” :).
4. Bądź autentyczny
Powiedz, co czujesz, szczególnie jeżeli masz do czynienia z osobami, które znasz. To właśnie w stosunku do nich zazwyczaj ludzie mają problemy z odmawianiem (nikt nie ma problemu odmówić 50 groszy panu Mieciowi spod sklepu, prawda J?). Mówiąc szczerze, nic nie tracisz, a wręcz zyskujesz. Pozbywasz się poczucia winy, pokazujesz szczerość oraz swoją prawdziwą ludzką, twarz. Nie ma nic złego w powiedzeniu „nie, będę się z tym czuł/a niekomfortowo” „przykro mi, to nie w moim stylu” czy chociażby „niestety, ale wolałbym coś innego”. To jest Twój czas i Twoje życie – masz prawo zarówno się zgodzić, jak i odmówić – to Ty powinieneś dokonać tego wyboru, w zgodzie z tym, co chcesz zrobić.
5. Precyzyjność
Odmawianie odmawianiem, warto jednak też zwrócić uwagę na swojego rozmówcę. Wykazać się empatią i nie dopuścić wcześniej wspomnianych, negatywnych emocji do głosu. Mówimy tu o sytuacjach, w których czujemy wręcz złość, że ktoś nas o coś prosi. Możemy zilustrować to prostym przykładem. Przychodzi do ciebie znajomy, który wcześniej pożyczał od ciebie pieniądze i nigdy ich nie oddał, a teraz prosi o kolejną pożyczkę. Zamiast powiedzenia „nie jestem kasą pożyczkową” czy „ty chyba żartujesz” warto określić obszar odmowy – „nie oddałeś mi poprzedniej pożyczki, więc nie mogę się na to zgodzić”. Dajesz wtedy jasny feedback, nie urażając niczyich uczuć.
6. Uzasadnienie i kompromisy
Najpierw wspomnimy, że odmowa jest decyzją. Nie prośbą o zrozumienie, dlaczego tak zrobiłeś, tylko jasnym postanowieniem, które należy przekazać. Psychologowie dowiedli, że prośba poparta komunikatem uzasadniającym ma aż 30% szans więcej na pozytywne „rozpatrzenie”, nawet jeżeli uzasadnienie nie jest logiczne. Przykład dotyczył kobiety, która chciała wejść przed kolejkę zrobić ksero. „Proszę, przepuść mnie” miało gorsze rezultaty niż „proszę, przepuść mnie, bardzo się spieszę”. Co ciekawe jednak „proszę przepuść mnie, bardzo się spieszę” miało taki sam wynik jak „proszę, przepuść mnie, muszę zrobić ksero”. Ten punkt jest niejako podsumowaniem wszystkich poprzednich – podawaj powód, jeżeli jest on prawdziwy – pamiętaj jednak, że nie prosisz o zrozumienie swojej decyzji, lecz ją oznajmiasz.
Co gdy odmawianie nie wchodzi w grę? Szukaj kompromisu
Poznałeś już zasady odmawiania. Ale jak dobrze wiemy nie zawsze można tak po prostu odmówić. Kompromis – jeżeli prośba dotyczy czegoś, z czym nie do końca się zgadzasz, ale też nie do końca chcesz odmawiać. Można w tej sytuacji zaproponować inne wyjście – np. w sytuacji wcześniej wspomnianego znajomego, który przyszedł pożyczyć pieniądze – możesz dodać także: „nie oddałeś mi poprzedniej pożyczki, więc nie mogę się na to zgodzić, ale znam bank, który udziela kredytów z dobrym oprocentowaniem”. Kolejny przykład: „nie mogę dziś pomóc ci w opiece nad psem, ale znam doskonałą petsitterkę”. Tego typu przykładów można mnożyć. Jednak kompromis to też Coś zupełnie innego – czyli zaproponowanie nowego rozwiązania, na które obie strony się zgodzą – np. „mógłbyś to dla mnie zrobić?”, „nie, ale możemy to zrobić razem/mogę ci w tym pomóc”, „możesz zagrać ze mną w szachy?”, „nie, ale może pójdziemy na spacer?”.
Pamiętajcie, że zawsze możecie i macie prawo odmówić. Stosując zasady odmawiania nie zostaniecie z wyrzutami sumienia, czy poczuciem winy. Odmawianie jest zupełnie normalne – wystarczy sobie przypomnieć ile razy, czegoś wam odmówiono – czy do tej pory czujecie smutek bądź złość na tamtą osobę? Zapewne nie… chyba, że nie potrafiła odmawiać 🙂
Poznaj z nami wszystkie zasady odmawiania
Chcecie dowiedzieć się więcej na temat asertywności i sprawnej komunikacji? Zapraszamy na nasze szkolenia z zakresu komunikacji i asertywności i do zapoznania się z pozostałymi artykułami w tym temacie na naszym blogu tutaj.
Jesteście Państwo zainteresowani naszym szkoleniem? Zachęcamy do zapoznania się z relacją z jednego ze szkoleń dot. asertywności “Komunikacja sprzedawca-klient i nauka asertywności“, zrealizowanego dla firmy Żagiel Finanse.
